Mevcut hukuk düzenimizde ortaklığın giderilmesi davası olarak adlandırılan ancak eski adının halk arasında yaygınlaşmış olması hasebiyle uygulamada izale-i şüyu davası olarak adlandırılan dava ; el birliği veya paylı mülkiyetin sona erdirilmesi her paydaşın bireysel mülkiyete geçebilmesi ve dava neticesinde ortak hareket külfetinden kurtulup bireysel mülkiyet imkanına ulaştığı dava türüdür.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Nedir?
İki veya daha fazla kişinin taşınır veya taşınmaz bir mal üzerinde ortak mülkiyete sahip olmalarına paylı mülkiyet denmektedir ve aksi belirtilmedikçe her ortağın payı eşit sayılmaktadır. Bu gibi paylı mülkiyet durumlarında her ortak kendi payını devredebilir yahut payı üzerinde rehin veya alacak hakkı tesis edebilir ancak bu yalnızca kağıt üzerinde yapılan işlemlerdir yani fiiliyatta taşınır veya taşınmazın maddi olarak bölünmesi , paylara ayrılması söz konusu değildir yapılan soyut bir paylaşımdır.
Birden fazla kişinin bir malın tamamı üzerinde her zerresi üzerinde , paylara ayrılmamış şekilde beraber mülkiyet hakkına sahip olması durumuna ise el birliği mülkiyeti adı verilmektedir. El birliği mülkiyeti halleri kanundan yahut kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca meydana gelebilir. Bunun en sık karşılaşılan örneği ise miras ortaklığıdır. Muris tarafından miras kalan mallar üzerinde mirasçılar malın her zerresine birlikte maliklerdir. El birliğine tabi bir malda tasarruf işlemi yapabilmek için tüm ortakların oy birliği gerekmektedir. Örneğin miras kalan bir arsanın satılabilmesi için 10 mirasçıdan 10 unun da onayı şarttır yalnızca 1 mirasçı dahi razı gelmediği takdirde diğer 9 mirasçının isteklerinin hukuk önünde geçerliliği yoktur.
Davayı Kim Açabilir ? Ortaklık Nasıl Giderilir ?
Ortaklığın getirdiği bu zorluk ve külfetten kurtulmak adına açılan dava izale-i şüyu yani ortaklığın giderilmesi davası olacaktır. Davayı yalnızca paydaşlar açabilmektedir,paydaşlardan herhangi biri ilgili malın paylaştırılmasını ve kendisine düşen payın tek başına malik olacak şekilde kendisine verilmesini talep edebilir. Hiç kimse mülkiyeti ortak sürdürmeye zorlanamaz. Bu gibi durumlarda tüm ortaklar bir araya gelip paylaşma sözleşmesi yapamadıkları takdirde mahkemeye başvurma zorunluluğu hissedilecektir. Davayı açan paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırır , bölünen parçalar birbirine denk gelmediği takdirde değeri fazla olan payı alan ortağın , değeri az olanpayı alan ortak veya ortaklara ilgili fark oranında ödeme yapmasına hükmeder. Şayet paydaşlardan herhangi biri malın bu şekilde bölünerek dağıtılmasını talep etmemişse yahut mal niteliği gereği bu şekilde bölünerek paylaştırmaya müsait değilse bu durumda hakim malın açık arttırma suretiyle satılmasına karar verir. Şayet tüm paydaşlar rıza gösterirse bu durumda açık arttırma yalnızca paydaşlar arasında yapılabilir bunu hakim takdir eder ancak bir paydaş dahi rıza göstermediği takdirde açık arttırma paydaşlar dahil herkese açık olacak şekilde yapılacaktır.
Dava Nerede ve Hangi Mahkemede Açılır ?
İzale-i Şuyu davasında görevli mahkeme taşınır veya taşınmaz mal yahut hakkın değer ve miktarına bakılmaksızın sulh hukuk mahkemeleridir, dava sulh hukuk mahkemesinde açılmalıdır. Mahkeme görevli olup olmadığı hususunu re’sen dikkate alacaktır. Yetkili mahkeme yani davanın neredeki sulh hukuk mahkemesinde açılacağı hususu için ise genel yetki kuralı olan davalının davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri kuralı geçerlidir. Ancak ortaklığın söz konusu olduğu mal bir taşınmaz ise bu durumda dava taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılmak zorundadır yani kesin yetki durumu söz konusudur ve mahkeme bu hususu re’sen gözetecektir, birden fazla taşınmaz bulunması durumunda ise herhangi bir taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde dava açılabilecektir. Taşınır ve taşınmaz mallar için birlikte ortaklığın giderilmesi davası açılacaksa ve bu mallar ayrı yerlerde bulunuyorlarsa bu durumda taşınmazlar için taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde, taşınırlar için ise davalının yerleşim yeri mahkemesinde dava açılmalıdır. Miras bırakanın terekesi için ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme ise murisin son yerleşim yeri mahkemesi olacaktır. Dava basit yargılama usulü ile görülmektedir.
Unutmamak gerekir ki, her uyuşmazlık, kendi özelliklerini içerir ve diğer uyuşmazlıklardan farklıdır. Bu nedenle, en doğru bilgi için bu alanda uzmanlaşmış bir avukata başvurmanız tavsiye edilmektedir. Güçlü kadromuzla, yaşadığınız sorunların çözümü için hizmet vermekteyiz. Sorunlarınızın çözümü için ofisimizi ziyaret edebileceğiniz gibi, online olarak da bize ulaşmanız mümkün.
Bu yazı Stajyer Avukat Yunus Emre Kılıç ve Avukat Yılmaz Demirtaş tarafından kaleme alınmıştır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Yılmaz Demirtaş’a aittir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır.